Kategori: MODERN TÜRK EDEBİYATINDA ERKEKLİK ALGISI

Son Baskı’da bu dosyanın hazırlanacağı haberini aldığımda, o sıralar, akademik çalışmam nedeniyle toplumsal cinsiyet kavramı üzerine çeşitli kitaplar okuyordum ve literatürü gitgide genişleyen “erkeklik” çalışmalarının da varlığından haberdardım. Uzun süre elimden düşmeyen ‘Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları’ adlı kitapta Efe Arık, çalışmalarının kavramsal arka planını anlatırken sorduğu bazı sorularla dikkatimi çekmişti. Altını çizdiğim sorulardan birkaçı: “Erkekliğin tarihsel, kültürel ve toplumsal inşa süreçlerinin bir ürünü olması ne anlama gelir?”, “Erkeklik ve ataerkil toplumsal yapı arasında nasıl bir ilişki vardır?”, “Erkeklik kavramıyla vurgulanmak istenen nedir?”… Biyolojik cinsiyet, taşıdığımız fizyolojik ve anatomik özelliklere göre kadın…

Devamını Oku

Erkek olmak… Sadece biyolojik bir gerçeklik mi, yoksa doğduğun anda sırtına yüklenen görünmez bir kader mi? Türkiye’de “adam gibi adam”, “adamın hası”, “erkekliğin kitabı” gibi deyimlerle büyüyen çocuklar, daha bebekliklerinde erkekliğin ne olması gerektiğini ezberlemeye başlar. Erkeklik, çoğu zaman susmayı, güçlü görünmeyi, duyguyu bastırmayı; bazen de ezmeyi ve ezilmemeyi öğrenmektir. Anadolu’da erkeklik yalnızca bir kimlik değil, bir duruş, bir yük, bir sınavdır. Fakir Baykurt’un Irazca Üçlemesi’nde işte bu soruların, bu yükün, bu çelişkilerin cevabı bir karakterde şekillenir: Kara Bayram. O, yalnızca bir köy adamı değil, erkekliğin gölgesinde büyüyen, onunla savaşan,…

Devamını Oku

‘Fosforlu Cevriye’ bazıları için şarkı, bazıları için eski bir Türk filmidir. Hatta ‘Fosforlu Cevriye’, Suat Derviş’ten bile daha çok şöhrete sahip. Suat Derviş ise kendi romanına ait filmin afişine ismi yazılmayan, unutturulmaya çalışılan bir kadın. Tam da erkek dünyasına uygun tavırlar… Suat Derviş’in ‘Fosforlu Cevriye’si, yüzeyde “düşmüş” bir kadının hikâyesi gibi görünse de, satır aralarında düşmekte olan asıl şeyin erkeklik imgesi olduğunu fark etmek güç değildir. Bu roman, sadece Cevriye’nin değil, etrafındaki tüm erkeklerin de ifşasını yapar. Ancak erkeklerin ifşası, yüksek sesle değil; suç ortaklıklarının sessizliği, yetersizliklerinin kibri, anlayışsızlıklarının romantizmi…

Devamını Oku

Bayram’ın sarı Mercedes içindeki gölgesi yol uzadıkça uzuyor. Otomobilin ardından savrulan tozlar gibi değil belki ama geçmişinin peşini bırakmayan gölgesi – kırık bir çocukluğun, hırpalanmış bir ilk gençliğin cama vuran iç sesi gibi yankılanıyor. Yola yalnız çıkıyor Bayram. Geçmişten geleceğe, ince bir sarı çizgide tutuyor direksiyonu. Sessiz bir yol hikâyesi bu. Ama bastıkça gaz pedalına içinde hep uğultulu bir kalabalık taşıyor. * * * 1975 yazının yakıcı sıcağında Almanya’dan kalkıp Eskişehir’in Ballıhisar’ına uzanan bu yolculuk, bir kavuşmadan çok, derin bir yüzleşmeye dönüşüyor. Adalet Ağaoğlu’nun ‘Fikrimin İnce Gülü’ romanı, yalnızca bir…

Devamını Oku